ΣΤΑΦΥΛΟΚΚΟΚΟΣ

Το γένος Staphylococcus περιλαμβάνει τουλάχιστον 40 είδη. Από αυτά, τα εννέα έχουν δύο υποείδη και το ένα έχει τρία υποείδη.Οι περισσότεροι είναι αβλαβείς και διαμένουν κανονικά στο δέρμα και τους βλεννογόνους ανθρώπους και άλλους οργανισμούς. Βρέθηκαν σε όλο τον κόσμο, είναι ένα μικρό συστατικό της μικροβιακής χλωρίδας του εδάφους.

Το Staphylococcus aureus (γνωστό και ως χρυσό σταφύλι) είναι ένα Gram-θετικό, στρογγυλό σχήμα βακτήριο που είναι μέλος του Firmicutes και είναι μέλος της φυσιολογικής χλωρίδας του σώματος, που βρίσκεται συχνά στη μύτη, στην αναπνευστική οδό και στο δέρμα. Είναι συχνά θετική για τη μείωση της καταλάσης και των νιτρικών αλάτων και είναι μια προαιρετική αναερόβια που μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς την ανάγκη οξυγόνου.

Παρόλο που το S. aureus δεν είναι πάντοτε παθογόνο (και μπορεί να βρεθεί συνήθως ως συναινετικό), είναι μια κοινή αιτία δερματικών λοιμώξεων συμπεριλαμβανομένων των αποστημάτων, αναπνευστικών λοιμώξεων όπως η παραρρινοκολπίτιδα και η τροφική δηλητηρίαση. Τα παθογόνα στελέχη συχνά προάγουν μολύνσεις παράγοντας παράγοντες μολυσματικότητας όπως ισχυρές πρωτεΐνες τοξίνες και έκφραση πρωτεΐνης κυτταρικής επιφάνειας που δεσμεύει και απενεργοποιεί αντισώματα. Η εμφάνιση ανθεκτικών στα αντιβιοτικά στελεχών του S. aureus, όπως ο ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη S. aureus (MRSA), αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα στην κλινική ιατρική. Παρά την μεγάλη έρευνα και ανάπτυξη, δεν υπάρχει εγκεκριμένο εμβόλιο για το S. aureus.

Το S. aureus μπορεί να προκαλέσει μια σειρά ασθενειών, από μολυσματικές λοιμώξεις του δέρματος, όπως σπυράκια, impetigo, βράζει, κυτταρίτιδα, θυλακίτιδα, καρβέλια, σύνδρομο από καυστικό δέρμα και αποστήματα σε ασθένειες που απειλούν τη ζωή όπως πνευμονία, μηνιγγίτιδα, οστεομυελίτιδα, ενδοκαρδίτιδα, σύνδρομο τοξικού σοκ, βακτηριαιμία και σηψαιμία. Είναι ακόμα μία από τις πέντε πιο συχνές αιτίες νοσοκομειακών λοιμώξεων και είναι συχνά η αιτία των λοιμώξεων από τραύματα μετά τη χειρουργική επέμβαση. Κάθε χρόνο περίπου 500.000 ασθενείς σε νοσοκομεία των Ηνωμένων Πολιτειών συστέλλουν μια σταφυλοκοκκική λοίμωξη, κυρίως από τον S. aureus.

Ρόλος στην υγεία

Στον άνθρωπο, το S. aureus είναι μέρος της φυσιολογικής μικροβιακής ουσίας που υπάρχει στην ανώτερη αναπνευστική οδό, ] και στο δέρμα και στον βλεννογόνο του εντέρου.

Ο S. aureus, μαζί με παρόμοια είδη που μπορούν να αποικίσουν και να ενεργήσουν συμβιωτικά, αλλά μπορούν να προκαλέσουν ασθένεια εάν αρχίσουν να αναλαμβάνουν τους ιστούς που έχουν αποικίσει ή εισβάλλουν σε άλλους ιστούς, έχουν ονομαστεί παθοβιότοποι.

Ρόλος σε ασθένειες

Ενώ το S. aureus συνήθως δρα ως συνηθισμένο βακτήριο, που αποικίζει ασυμπτωματικά περίπου το του ανθρώπινου πληθυσμού, μπορεί μερικές φορές να προκαλέσει ασθένεια. Συγκεκριμένα, το S. aureus είναι μία από τις πιο κοινές αιτίες βακτηριαιμίας και μολυσματικής ενδοκαρδίτιδας. Επιπλέον, μπορεί να προκαλέσει διάφορες λοιμώξεις του δέρματος και των μαλακών μορίων [5], ιδιαίτερα όταν έχουν παραβιαστεί οι φραγμοί του δέρματος ή των βλεννογόνων.

Οι λοιμώξεις του S. aureus μπορούν να εξαπλωθούν μέσω επαφής με πύον από μολυσμένο τραύμα, επαφής δέρματος με δέρμα με μολυσμένο άτομο και επαφής με αντικείμενα που χρησιμοποιούνται από μολυσμένο άτομο όπως πετσέτες, φύλλα, ρούχα ή αθλητικό εξοπλισμό. Οι αντικαταστάσεις αρθρώσεων θέτουν ένα άτομο σε ιδιαίτερο κίνδυνο της σηπτικής αρθρίτιδας, της σταφυλοκοκκικής ενδοκαρδίτιδας (μόλυνση των καρδιακών βαλβίδων) και της πνευμονίας.

Οι διαβητικοί, οι χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών και τα άτομα με καρδιακές παθήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν πρόσθετες προφυλάξεις για να αποφύγουν την επαφή τους με το staphylococcus aureus, καθώς διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο. Ένα ζευγάρι προληπτικά μέτρα είναι, το πλύσιμο των χεριών συχνά με σαπούνι και φροντίζοντας να κάνετε μπάνιο ή ντους καθημερινά.

Ο S. aureus είναι μια σημαντική αιτία χρόνιων λοιμώξεων από βιοφίλμ σε ιατρικά εμφυτεύματα και ο καταστολέας των τοξινών αποτελεί μέρος της οδού της λοίμωξης.

Ο S. aureus μπορεί να παραμείνει αδρανής στο σώμα για χρόνια χωρίς ανίχνευση. Μόλις αρχίσουν να εμφανίζονται τα συμπτώματα, ο οικοδεσπότης είναι μεταδοτικός για άλλες δύο εβδομάδες και η συνολική ασθένεια διαρκεί μερικές εβδομάδες. Εάν όμως δεν θεραπευθεί, η ασθένεια μπορεί να είναι θανατηφόρα.

Μολύνσεις του δέρματος

Οι λοιμώξεις του δέρματος είναι η πιο κοινή μορφή μόλυνσης από S. aureus. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των μικρών καλοήθων βράχων, της θυλακίτιδας, του εμφύθιου, της κυτταρίτιδας και των πιο σοβαρών, διηθητικών λοιμώξεων.

Ο S. aureus είναι εξαιρετικά διαδεδομένος σε άτομα με ατοπική δερματίτιδα. Βρίσκεται κυρίως σε γόνιμα, ενεργά μέρη, όπως οι μασχάλες, τα μαλλιά και το τριχωτό της κεφαλής. Τα μεγάλα σπυράκια που εμφανίζονται σε αυτές τις περιοχές μπορεί να επιδεινώσουν τη λοίμωξη σε περίπτωση θανάτου. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σύνδρομο σταφυλοκοκκικού καυστικού δέρματος, σοβαρή μορφή του οποίου μπορεί να παρατηρηθεί στα νεογνά. [26]

Η παρουσία του S. aureus σε άτομα με ατοπική δερματίτιδα δεν αποτελεί ένδειξη για θεραπεία με από του στόματος αντιβιοτικά, καθώς τα στοιχεία δεν το έδειξαν ότι ωφελούν τον ασθενή. Η σχέση μεταξύ του S. aureus και της ατοπικής δερματίτιδας είναι ασαφής.

Οστικές λοιμώξεις

Το S. aureus είναι το βακτήριο που είναι συνήθως υπεύθυνο για όλες τις σημαντικές λοιμώξεις των οστών και των αρθρώσεων. Αυτό εκδηλώνεται σε μία από τις τρεις μορφές: οστεομυελίτιδα, σηπτική αρθρίτιδα και λοίμωξη από μια χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης άρθρωσης.

Βακτηραιμία

Το S. aureus είναι η κύρια αιτία λοιμώξεων του αίματος σε ολόκληρο τον βιομηχανικό κόσμο. Η μόλυνση συνδέεται γενικά με θραύσεις στο δέρμα ή στις μεμβράνες του βλεννογόνου λόγω χειρουργικής επέμβασης, τραυματισμού ή χρήσης ενδοαγγειακών συσκευών όπως καθετήρες, μηχανές αιμοκάθαρσης ή φάρμακα που χορηγούνται με ένεση. Μόλις τα βακτηρίδια εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος, μπορούν να μολύνουν διάφορα όργανα, προκαλώντας μολυσματική ενδοκαρδίτιδα, σηπτική αρθρίτιδα και οστεομυελίτιδα. Αυτή η ασθένεια είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και σοβαρή στους πολύ νέους και πολύ ηλικιωμένους.

Χωρίς τη θεραπεία με αντιβιοτικά, η βακτηριαιμία S. aureus έχει ποσοστό θνησιμότητας περίπου 80%. Με τη θεραπεία με αντιβιοτικά, τα ποσοστά θνησιμότητας των περιπτώσεων κυμαίνονται από 15% έως 50% ανάλογα με την ηλικία και την υγεία του ασθενούς, καθώς και την αντοχή στα αντιβιοτικά του στελέχους S. aureus.

Θεραπεία

Η θεραπεία της επιλογής για μόλυνση με S. aureus είναι η πενικιλλίνη. Ένα αντιβιοτικό που προέρχεται από κάποια είδη μυκήτων Penicillium, η πενικιλίνη αναστέλλει το σχηματισμό εγκάρσιων δεσμών πεπτιδογλυκάνης που παρέχουν την ακαμψία και την αντοχή σε ένα βακτηριακό κυτταρικό τοίχωμα. Ο τετραμελής δακτύλιος β-λακτάμης της πενικιλλίνης δεσμεύεται με το ένζυμο DD-τρανσπεπτιδάση, ένα ένζυμο που όταν λειτουργούν, συνδέουν αλυσίδες πεπτιδογλυκάνης που σχηματίζουν βακτηριακά κυτταρικά τοιχώματα. Η δέσμευση της β-λακτάμης στην DD-τρανσπεπτιδάση αναστέλλει τη λειτουργικότητα του ενζύμου και δεν μπορεί πλέον να καταλύει τον σχηματισμό των εγκάρσιων δεσμών. Ως αποτέλεσμα, ο σχηματισμός κυτταρικού τοιχώματος και η αποικοδόμηση δεν αντισταθμίζονται, με αποτέλεσμα τον κυτταρικό θάνατο. Στις περισσότερες χώρες, ωστόσο, η αντίσταση στην πενικιλίνη είναι εξαιρετικά συχνή και η θεραπεία πρώτης γραμμής είναι συνήθως ένα ανθεκτικό σε πενικιλλινάση αντιβιοτικό β-λακτάμης (για παράδειγμα, οξακιλλίνη ή φλουκλοξακιλλίνη, και τα δύο που έχουν τον ίδιο μηχανισμό δράσης με την πενικιλλίνη). Η συνδυασμένη θεραπεία με γενταμυκίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία σοβαρών λοιμώξεων, όπως η ενδοκαρδίτιδα, [68] [69] αλλά η χρήση της είναι αμφιλεγόμενη λόγω του υψηλού κινδύνου βλάβης των νεφρών [70]. Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από τη θέση της λοίμωξης και τη σοβαρότητα. Η συμπληρωματική ριφαμπικίνη έχει χρησιμοποιηθεί ιστορικά στη διαχείριση της βακτηριαιμίας του S aureus, αλλά οι τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμαστικές αποδείξεις έχουν δείξει ότι αυτό δεν έχει συνολικό όφελος έναντι της συνήθους αντιβιοτικής θεραπείας [71].

Η αντίσταση στα αντιβιοτικά στο S. aureus ήταν ασυνήθιστη όταν η πενικιλίνη εισήχθη για πρώτη φορά το 1943. Πράγματι, το αρχικό πιάτο Petri, στο οποίο ο Αλέξανδρος Φλέμιγκς του Imperial College London παρατηρούσε την αντιβακτηριακή δράση του μύκητα Penicillium, καλλιεργούσε μια καλλιέργεια του S. aureus. Μέχρι το 1950, το 40% των απομονωθέντων στελεχών S. aureus ήταν ανθεκτικές στην πενικιλίνη. μέχρι το 1960, αυτό είχε αυξηθεί στο 80%.